احتمالا همه شما حداقل یک بار دچار خواب رفتگی دست و پا شده‌اید. مور مور شدن و گزگز دست و پا به تنهایی مشکل خاصی نیست و با گذشت زمان کوتاهی بهبود میابد. اما اگر این مشکل برای مدت طولانی در فرد باقی بماند ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد.

خواب رفتن و گز‌گز دست و پا نشانه چیست؟

کرختی و بی‌حسی دست و پا باعث ایجاد احساس سوزش، مورمور، گزگز یا سوزن سوزن شدن دست و پا می‌شود. این احساس همچنین می‌تواند در قسمت‌های دیگر بدن مانند ساق پا و بازوها، دهان و گردن رخ دهد. این حس معمولا بدون درد است و می‌تواند باعث بی‌حسی یا خارش شود.

کرختی یا خواب رفتن دست و پا که اغلب به صورت احساس گزگز شدن دست و پا نمایان می‌شود می‌تواند علت‌های بسیار زیادی از جمله اعمال فشار بر روی عضو، کم‌خونی، دیابت و چربی خون بالا داشته باشد یا حتی نشانه‌ی بیماری‌های دیگری مانند ام اس، تومور مغزی، سکته و یا سندرم کارپال تونل باشد.

اگر این احساس را به‌ طور مکرر تجربه می‌کنید هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید تا بتواند علت خواب رفتن دست و پا را تشخیص داده و درمان‌های مناسب، نظیر داروهای ضدالتهاب و استروییدی را پیشنهاد دهد.

در برخی از موارد حتی لازم است جراحی نیز انجام شود. به طور کلی تشخیص سریع و به‌ موقع علت خواب رفتگی بدن، درنتیجه‌ی فرآیند درمان بسیار مؤثر می‌باشد.

انواع خواب رفتگی دست و پا

انواع کرختی و گز گز شدن دست و پا به صورت زیر است:

• کرختی و گزگز موقت
• کرختی و گزگز مزمن

کرختی و گزگز موقت

اکثر مردم خواب رفتن دست و پا و سوزن سوزن شدن موقت قسمت‌های مختلف بدن را تجربه کرده‌اند. گزگز و سوزن سوزن شدن و مورمور دست و پا معمولا هنگامی اتفاق می‌افتد که اعمال وزن به بخشی از بدن باعث قطع جریان خون به اعصاب در آن منطقه می‌شود،

به‌عنوان مثال چهار زانو زدن اغلب باعث مورمور و بی‌حسی می‌شود زیرا انتقال خون به اعصاب در پاها مسدود می‌شود. علائم ایجادشده به‌سرعت پس از تغییر موقعیت و از بین بردن فشار وارده از بین می‌رود.

کرختی و گز گز مزمن

کرختی و سوزن سوزن شدن مزمن بدن که به‌ صورت مکرر برای مدت‌زمان طولانی رخ می‌دهد، اغلب نشانه‌ای از یک بیماری جدی‌تر مانند ام اس، نوروپاتی محیطی یا دیابت می‌باشد. اگر احساس گزگز و سوزن سوزن شدن مزمن دارید حتما به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

درمان خواب رفتگی مزمن بستگی به علت اصلی ایجاد آن دارد. ممکن است لازم باشد که تغییراتی ساده در شیوه زندگی داشته باشید یا ممکن است نیاز به درمان پیشرفته‌تر از قبیل دارو یا جراحی داشته باشید.

علت مور مور شدن دست و پا

بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست و پا معمولا نشانه‌ای از مشکل یا بیماری جدی هستند. این اختلالات عبارت‌اند از:

• اختلال سیستم عصبی مرکزی، ازجمله سکته مغزی، تومور مغزی، آبسه مغزی، ام‌ اس، انسفالیت، حمله ایسکمی گذرا
• بیماری بافت همبند مانند آرتریت روماتوئید یا سندرم شوگرن
• سندرم عصبی مانند سندرم تونل کارپال یا سیاتیک
• بیماری‌های متابولیک مانند دیابت یا کم‌کاری تیروئید
• بیماری قلبی عروقی مانند آترواسکلروز
• بیماری عروق خونی، مانند بیماری پدیده رینود
• التهاب عصب
• عفونت‌هایی مانند بیماری ایدز یا لایم
• سایر عوامل
• مواد سمی مانند قرار گرفتن در معرض سرب و یا اشعه
• داروهای خاص مانند شیمی‌درمانی، داروهای ایدز یا داروهای ضد تشنج
• سوءتغذیه (زمانی که بدن شما به دلیل رژیم غذایی نامناسب مواد مغذی خاص را ندارد.)
• کمبود ویتامین B12
• سرطان
• آسیب مستقیم به اعصاب توسط عفونت یا ضربه
• مصرف الکل
• نوروپاتی محیطی

تشخیص علت گزگز دست و پا

خواب رفتگی پا و سوزن سوزن شدن بدن و دیگر قسمت‌ها اغلب نشانه‌ای از مشکلی جدی‌تر هستند. برای شناسایی و تشخیص مشکلی که منجر به کرختی دست و پا پزشک سابقه بیمار را بررسی می‌کند و معاینه فیزیکی نیز انجام می‌دهد.

پزشک بسته به علت خواب رفتگی پا ممکن است بخواهد آزمایش‌های مختلفی انجام دهد که شامل موارد زیر است:

• آزمایش خون
• بیوپسی عصبی یا عضلانی که یک نمونه از عصب یا عضله گرفته می‌شود تا تجزیه‌ و تحلیل شود.
• نوار عضله که پاسخ‌های عضلانی را به یک محرک الکتریکی اندازه می‌گیرد. الکترود سوزنی از طریق پوست به عضله وارد می‌شود تا فعالیت عضلات هنگام تحریک اعصاب را اندازه‌گیری کند.
• سی‌تی‌اسکن که از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دقیق از داخل بدن شما استفاده می‌کند.
• تجزیه و تحلیل شیمیایی ادرار
• بررسی‌های هدایت عصبی که در آن دیسک‌های فلزی کوچک به نام الکترود روی پوست شما قرار می‌گیرند. الکترود شوک الکتریکی کوچکی را وارد می‌کند که اعصاب شما را تحریک می‌کند و سرعت و قدرت سیگنال عصب اندازه‌گیری می‌شود.
• ام آر آی برای بررسی مغز و ستون فقرات

درمان خواب رفتن دست و پا

برخی از افراد مبتلا به علائم خفیف مور مور شدن دست می‌توانند ناراحتی در دستان خود را از طریق استراحت و استفاده از بسته‌های یخ در مناطق متورم کاهش دهند. با این وجود اگر این تکنیک‌ها برای شما مؤثر نباشد می‌توانید درمان‌های غیر جراحی و جراحی را برای کاهش یا رفع علائم خواب رفتن دست و پا خود امتحان کنید.

روش های درمان رفتگی دست و پا عبارتند از:

• استفاده از مچ‌بند
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی
• کورتیکواستروئیدها
• جراحی

درمان خواب رفتن دست و پا

استفاده از مچ‌بند

هنگام خواب از مچ‌بند استفاده کنید تا از خواب‌رفتگی و گزگز و مورمور اندام‌های بدن در طول شب جلوگیری شود. این تکنیک معمولاً زمانی مؤثرتر است که فرد علائم خفیف تا متوسط داشته باشد و از زمان شروع این علائم بیش از یک سال نگذشته باشد.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی

داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی داروهای ضد درد، ضد تب و ضدالتهابی هستند که باعث کاهش درد، تب و التهاب می‌شوند. این داروها تنها زمانی می‌توانند بی‌حسی و گزگز و درد ناشی از سندرم تونل کارپال را درمان کنند که مشکل التهابی مرتبط داشته باشید. اگر التهاب وجود نداشته باشد، داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی بعید است که بتوانند این احساس را از بین ببرند.

کورتیکواستروئیدها برای درمان خواب رفتگی دست و پا

کورتیکواستروئیدها، التهاب، متابولیسم کربوهیدرات، رفتار و سایر فرآیندهای بدن را تنظیم می‌کنند.

پزشک شما ممکن است از کورتیکواستروئید مانند کورتیزون برای از بین بردن خواب‌رفتگی و گزگز یا درد در دست شما استفاده کند.

برای درمان سندرم تونل کارپال کورتیکواستروئید‎های خوراکی به تأثیرگذاری کورتیکواستروئید تزریقی نیستند.

عمل جراحی برای درمان گز گز شدن دست و پا

اگر درمان‌های غیر جراحی علائم را کاهش یا تسکین ندهد جراحی بهترین گزینه است. فرآیند جراحی سندرم تونل کارپال معمولا شامل برش رباطی است که روی عصب شما فشار می‌آورد.

جراح ممکن است از یک دستگاه به نام اندوسکوپ استفاده کند که به او اجازه می‌دهد تا داخل تونل کارپال را ببیند و برش‌های کوچکی را در دست شما ایجاد کند. او همچنین ممکن است به‌ طور مستقیم بر روی کف دست شما در قسمت تونل کارپال برشی ایجاد و عصب فشرده را آزاد کند.

درمان خانگی خواب رفتن دست و پا

راههای درمان خانگی خواب رفتن دست و پا عبارتند از:

• گرم کردن
• ماساژ
• ورزش
• ناحیه موردنظر را بالاتر قرار دهید
• یوگا
• روغن نارگیل
• روغن زیتون

گرم کردن

تکه‌ای پارچه را در آب گرم خیس کنید و آن را در ناحیه آسیب‌دیده ۵ تا ۱۰ دقیقه قرار دهید. این کار را تا زمانی که خواب‌رفتگی و گزگز از بین برود تکرار کنید. همچنین شما می‌توانید دوش آب گرم بگیرید.

ماساژ برای درمان مور مور شدن دست و پا

روغنی را روی ناحیه موردنظر بریزید و به‌ آرامی و نرمی ماساژ دهید تا ناحیه کمی گرم شود. این کار گردش خون را تنظیم می‌کند و از بی‌حسی جلوگیری می‌کند.

ورزش

تمرینات منظمی را انجام دهید که شامل حرکات دست و پا است. ورزش‌هایی مانند ایروبیک بسیار مؤثر هستند. سعی کنید شنا کنید و با دویدن گردش خون را بهبود دهید. اگر انجام تمرینات با شدت بالا باعث ایجاد بی‌حسی در انگشتان پا و پا شوند باید از آن‌ها اجتناب کنید.

ناحیه موردنظر را بالاتر قرار دهید

برای جلوگیری از بی‌حسی در دست‌ها و پاها در طول شب، آن‌ها را بر روی بالش یا هر جای مناسب دیگر قرار دهید تا جریان خون در آن منطقه خاص افزایش یابد.

تمرین یوگا به منظور درمان خواب رفتگی دست و پا

هرروز صبح با معده خالی بیست دقیقه یوگا انجام دهید. این کار شما را سالم نگه می‌دارد و گردش خون را بهبود می‌بخشد که به‌ نوبه خود از بی‌حس شدن اجتناب می‌کند. یوگا درمانی بسیار مؤثر برای خواب رفتن پا به علت دیابت است.

یوگا برای درمان خواب رفتن دست و پا

استفاده از روغن نارگیل

روغن نارگیل شامل تمام مواد مغذی مفید است که باعث تقویت عضلات شما می‌شود. فقط به مدت بیست دقیقه، سه بار در روز، ناحیه را با روغن نارگیل ماساژ دهید. برای کسب نتایج بهتر روغن را کمی قبل از ماساژ گرم‌ کنید.

استفاده از روغن زیتون برای درمان کرختی دست و پا

ناحیه آسیب‌دیده را با روغن زیتون ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ماساژ دهید. این کار را دو بار در روز برای کاهش بی‌حسی تکرار کنید.

پیشگیری و سایر نکات درمانی برای خواب رفتگی دست و پا

سایر کارهایی که برای بهبود خواب رفتگی دست و پا می‌توانید انجام دهید عبارتند از:

• فعال باشید و فعالیت‌های بدنی سبک انجام دهید.
• میوه‌های تازه و سبزی‌ها بخورید.
• آب زیادی بنوشید.
• کفش‌های مناسب بپوشید.
• دست‌ها و پاهای خود را سرد نگه دارید.
• مصرف غذای سرشار از منیزیم را افزایش دهید.
• وزن خود را مرتباً چک کنید.
• مصرف دخانیات را ترک کنید.

کارهایی که برای درمان خواب رفتگی بدن نباید انجام داد شامل موارد زیر است:

• جلوگیری از مصرف الکل و کافئین
• غذاهای تصفیه‌ شده و فرآوری شده را نخورید.
• برای مدت‌زمان طولانی ننشینید.
• اگر خواب رفتن دست و پا و گزگز شدن بیش‌ ازحد و مکرراً اتفاق می‌افتد، مشکل را نادیده نگیرید.